در اغلب کشور‌های جهان قانون کپی رایت اهمیت بسیاری دارد. اهمیت قانون کپی‌رایت به این دلیل است که برای تلاش و خلاقیت پدیدآورنده یک اثر ارزش و احترام گذاشته شود. بر اساس قانون کپی‌رایت خالق یک اثر حقوقی دارد که سایرین فاقد آن حقوق هستند. این حقوق شامل نشر اثر خلق شده، تکثیر اثر، پخش آن، تولید مجدد آن، نمایش عمومی اثر و… می‌باشد. البته اگر پدیدآورنده اثر بخواهد می‌تواند این حقوق انحصاری را به شخص دیگری منتقل نماید. به طور کلی وظیفه قانون کپی‌رایت جلوگیری از عمل افرادی است که بدون اجازه از این حقوق انحصاری خالق اثر استفاده می‌نمایند. در ادامه مقاله به قانون کپی‌رایت در ایران می‌پردازیم. درصورتی که کسب و کارتان دچار مشکلاتی در این زمینه شده می‌توانید از خدمات وکیل کار استفاده نمایید.

قانون کپی رایت در ایران

در ایران یک قانون یکپارچه که قوانین عدم حق کپی‌رایت را یکجا تشریح نماید موجود نیست. اما قوانین مختلفی تحت عنوان مالکیت فکری، ادبی، هنری و امثال آن وجود دارد. البته لایحه جامعی که به صورت یکپارچه به قوانین نقض حق کپی‌رایت می‌پردازد تنظیم شده که پیش از اجرا باید به تصویب مجلس شورای اسلامی برسد.

در ایران قانون کپی رایت نرم‌افزار و همچنین موسیقی به صورت جدی پیگیری نمی‌شود یعنی سخت‌گیری در این زمینه اجرا نمی‌شود. بسیاری از سایت‌ها و نرم‌افزارها به صورت رایگان در دسترس مردم است. حتی تا چند سال پیش قانون کپی‌رایت برای فیلم‌ها نیز وجود نداشت و سختگیری در این زمینه اعمال نمی‌شد. در همین چند سال اخیر دست‌فروش‌ها به راحتی سی دی کپی فیلم‌های سینمایی را بدون اجازه صاحب اثر با قیمت کمتر به فروش می‌رساندند. اما امروزه قانون در سایت‌ها برای پخش فیلم‌های سینمایی سختگیری‌هایی را اعمال نموده است. قانون کپی رایت در زمینه عکس به صورت جدی وجود دارد. معمولاً در هر سایتی که عکس منتشر گردد نام عکاس آن نیز درج می‌شود. برای اطلاع از قانون مالکیت معنوی کلیک کنید.

قانون های موجود در ایران که به حق کپی رایت اشاره نموده‌اند

همان‌طور که پیش‌تر اشاره کردیم قانون کپی‌رایت در ایران به صورت یکپارچه و یکجا وجود ندارد. اما قوانینی به صورت پراکنده وجود دارند که به مسئله حق کپی‌رایت پرداخته‌اند. از این قوانین می‌توان به قانون حمایت حقوق مؤلفان، مصنفان و هنرمندان اشاره نمود. این قانون مواردی را در حمایت از حقوق پدیدآوران آثار هنری مطرح می‌نماید که در صورت تخلف از این موارد افراد متخلف مجازات می‌شوند. ضمانت اجرای تعیین شده در صورت تخلف از موارد مطرح شده در این قانون سه ماه تا یک سال حبس تادیبی برای فرد متخلف است. همچنین در برخی موارد ضمانت اجرای جبران خسارت مادی نیز تعیین شده است و متخلف موظف به پرداخت خسارت به صاحب اثر می‌شود.

قانون حمایت از پدیدآورندگان نرم‌افزار‌های رایانه‌ای از دیگر قوانینی است که به مسئله حق کپی‌رایت پرداخته است. این قانون حقوق پدیدآورندگان نرم‌افزار‌های رایانه‌ای چه حقوق مادی و چه حقوق معنوی را بررسی می‌نماید. طبق این قانون برخی از حقوق منحصراً به پدیدآورنده نرم‌افزار تعلق دارد. این حقوق شامل حق نشر، عرضه اثر، بهره‌برداری مادی و معنوی از اثر و… می‌باشد. ضمانت اجرای پیش‌بینی شده در این قانون برای متخلفان از سه ماه تا 6 ماه حبس است. علاوه بر حبس جزای نقدی نیز برای متخلفین از موارد مطرح در این قانون پیش‌بینی شده است. جهت ثبت برند و ثبت اختراع خود کلیک کنید.

قانون کپی رایت در دنیا و حمایت جهانی از یک اثر

برای این که از یک اثر در سراسر جهان حمایت شود قانون خاصی وجود ندارد. سال 1886 میان چند کشور پیمانی به نام پیمان برن منعقد شد. پیش از این پیمان هر اثر تنها در کشور خودش مورد حمایت قانون و حق کپی‌رایت قرار داشت. پس از انعقاد این پیمان اگر پدیدآورنده‌ی یک اثر، تبعه یکی از کشور‌های عضو باشد، اثر وی در سایر کشور‌های عضو پیمان برن نیز مورد حمایت حق کپی‌رایت قرار می‌گیرد. حدود نود درصد کشور‌های دنیا یعنی حدود 165 کشور عضو این پیمان می‌باشند.

بنابراین برای این که یک اثر در کشور‌های عضو پیمان برن مورد حمایت قرار بگیرد باید شرایطی وجود داشته باشد. همان‌طور که اشاره کردیم اولین شرط تابعیت خالق اثر دریکی از کشور‌های عضو پیمان برن است. البته در صورت عدم تابعیت خالق اثر در یکی از کشور‌های عضو باید اولین بار اثر خود را در یکی از کشور‌های عضو منتشر کرده باشد و یا در یکی از این کشور‌های عضو اقامت داشته باشد.

پیمان برن چندین بار پس از ایجاد مورد تجدید نظر قرار گرفت. نهایتاً در سال 1967 سازمان جهانی مالکیت فکری اداره این پیمان و مقررات آن را بر عهده گرفت. لازم به ذکر است ایران هنوز عضوی از این کنوانسیون نگشته. لذا آثار پدیدآورندگان ایرانی تحت حمایت این پیمان قرار نمی‌گیرد.

سؤالات متداول